دوره‌بندی تاریخ قلم‌های کتابت در منابع درجه اول تاریخ خوشنویسی
نویسنده
چکیده مقاله:
دوره‌بندی عبارت است از تقسیم زمان به واحدهایی کوچک که در هر بخش از جهتی یکسانی و یکنواختی برقرار باشد. اکثر مورخانْ تاریخ خوشنویسی ایران را بر مبنای ادوار سیاسی یا گاه‌شماری طبقه‌بندی کرده‌اند. اما این روش‌ها به‌رغم فوایدی که دارند با تغییر و تحولات خوشنویسی منطبق نیستند. بنابراین به طرحی برای دوره‌بندی نیازمندیم که هم منطبق با تحولات خوشنویسی باشد و هم از مبانی بومی این سرزمین برآمده باشد. برای این منظور در این نوشتار گزارش‌های تاریخی ضبط شده در رسالات، تذکرهها و دیباچه‌های فارسی خوشنویسی بررسی و ویژگی‌های یکی از روش‌های دوره‌بندی مشترک آنها که به تاریخ قلم‌های کتابت اختصاص دارد به روش توصیفی و تحلیل مایگانی در قالب چند سوال به این شرح مطالعه شد: در منابع درجه اول کدام طرح دوره‌بندی برای روایت تاریخ قلم‌های خوشنویسی بیشتر به کار رفته است؟ دوره‌های این طرح متأثر از چه عامل یا عواملی تغییر می‌کند؟ خصوصیات اصلی هر دوره چیست؟ نقاط قوت و ضعف این طرح چیست؟ مرجع این روش دوره‌بندی تصرفات اعمال‌شدۀ برخی خوشنویسان در شیوۀ پیش از خود است. در پایان این بررسی مشخص شد در این طرح دوره‌بندی اولاً مقطع دوره‌های تاریخی برای هر قلم بر مبنای زمان فعالیت خوشنویسان برجسته‌ای است که ابداعاتشان به هنجار غالب آن عصر درآمده است. ثانیاً این طرح از نوع طرح‌های دوره‌بندی بر مبنای سبکِ دوره است زیرا نتیجۀ ابداعات خوشنویسان در صورت خط قابل مشاهده و پیگیری است. ثالثاً این طرح برای دوره‌بندی همۀ اقلام خوشنویسی قابل استفاده است، چه قلم‌هایی که تاریخ تحول و خوشنویسان برجسته‌‌شان شناخته شده است – مانند نستعلیق- و چه آنها که اطلاعات دربارۀ تاریخ و خوشنویسانشان محدود است – مانند کوفی. البته در این طرح همیشه هنجار غالب هر عصر ملاک دوره‌بندی است بنابراین در روایت تاریخ بر مبنای آن نباید از هنجارها، سبک‌ها و مکاتب فرعی که همسو با آن نیستند غافل شد.
منابع مشابه
تاریخ ادبیات در تاریخ (مطالعة موردی: منابع تاریخی قرن دهم)
مسئلة مقاله، جست‌‌وجوی اطلاعات تاریخ ادبیاتی در منابع تاریخی است. نویسندگان کتاب‌‌های تاریخ ادبیات غالباً تذکرهها را به عنوان منبع اصلی خود قرار می‌‌دهند، حال آنکه کتاب‌‌های تاریخی، به اعتبار موضوع‌‌شان و نیز ارتباط مستقیم نویسندگان‌‌شان با نهاد قدرت باید به عنوان یکی از منابع درنظرگرفته شوند. مقاله نشان می‌‌دهد که برخی چهره‌‌های ادبی که در منابع تذکره‌‌ای از قلم افتاده‌‌اند، در منابع تاریخی ب...
متن کاملتاریخ ادبیات در تاریخ (مطالعه موردی: منابع تاریخی قرن دهم)
مسئله مقاله، جست وجوی اطلاعات تاریخ ادبیاتی در منابع تاریخی است. نویسندگان کتاب های تاریخ ادبیات غالباً تذکره ها را به عنوان منبع اصلی خود قرار می دهند، حال آنکه کتاب های تاریخی، به اعتبار موضوع شان و نیز ارتباط مستقیم نویسندگان شان با نهاد قدرت باید به عنوان یکی از منابع درنظرگرفته شوند. مقاله نشان می دهد که برخی چهره های ادبی که در منابع تذکره ای از قلم افتاده اند، در منابع تاریخی به عنوان شاع...
متن کاملپژوهشی در چگونگی نگارش «رقم صفر» در «تاریخ کتابت» اسناد دوران قاجار
هدف: پژوهش حاضر در پی مشخص کردن انواع شکل‌های تحریری «تاریخ هجری قمری» در اسناد دوران قاجار، بر اساس تغییرات به وجود آمده در نگارش «عدد صفر» و بررسی دلایل آن است. همچنین، بررسی‌های مقایسه‌ای با نسخه‌های خطی علمِ حساب، در دوران قاجار، به منظور یافتن شواهد احتمالی وجود این سبک نگارش اعداد در متون علمی و نیز خواص عدد صفر و نحوه جای گیری و عملکرد آن در سلسله اعداد از دیدگاه این متون از اهداف دیگر پ...
متن کاملحوزههای کاربستِ رویکرد تاریخ فرهنگی در تحلیل تاریخ قاجاریه (مطالعه و ارزیابی منابع سفرنامه‌ای)
نوشتار حاضر به طرح این مساله می‌پردازد که با کاربست رویکرد تاریخ فرهنگی چه حوزه‌های موضوعی و معرفتی در بررسی منابع سفرنامه‌نویسی دوره قاجاریه، امکانِ طرح می‌یابد؟ آثار این خوانش بر خلق معانی جدید در پژوهش تاریخی چیست؟ در ارزیابی نقّادانه‌ی متون سفرنامه خارجی مشخص است که علی‌رغم برخی خلاء‌ها، دربردارنده‌ی رویکرد مردم‌شناختی، انسان‌شناسی فرهنگی به جامعه، فرهنگ و تاریخ ایران از یک سو، ...
متن کاملمنابع تاریخ نگاری ایران دردوران تیموریان
یکی از مسائل بسیارمهم درهر بخش از تاریخ، منابع مختلفی است که در تاریخنگاری هر دوره مورد استفاده قرار میگیرند و یا به نوبه خود از منابع تاریخنگاری آن دوران محسوب میشوند. در دوران سلجوقیان حاکمیت «اندیشه ایرانشهری» برذهن مورخان ایرانی، اولین تحول را در اندیشه آنان به جای گذارد. در دوران حکومت مغول- ایلخانی، مورخان به نگارش تواریخ جهانی پرداختند و دومین تحول مهم در اندیشة این قشر ایجاد گردید....
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 12 شماره 42
صفحات 63- 69
تاریخ انتشار 2017-06-22
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023